Virus Corona tặng chúng ta “trang giấy trắng cho một khởi đầu mới”

Sinh năm 1950, Li Edelkoort được coi là một trong những chuyên gia dự đoán xu hướng (trend forecaster) có tầm ảnh hưởng nhất thế giới hiện nay. Bà chia sẻ: Virus corona tặng chúng ta “trang giấy trắng cho một khởi đầu mới”

Trích từ những chia sẻ của bà trên phỏng vấn với Dezeen ngày 9/3/2020, qua bản dịch của Đỗ Hữu Chí, dưới đây là những góc nhìn và ý kiến vô cùng đáng đọc về đại dịch COVID-19.

“

Đại dịch này sẽ buộc chúng ta phải chậm lại, ngưng các chuyến bay, làm việc tại nhà, chỉ giải trí giữa bạn bè thân và gia đình, học cách tự cảm thấy đủ đầy và tỉnh thức. Bỗng nhiên các show thời trang trông thật kỳ quặc và xa lạ, các quảng cáo du lịch lọt vào máy tính của chúng ta thật xâm phạm và lố bịch, suy nghĩ về những dự án mới thật mờ mịt và lơ lửng: liệu chúng có thực sự quan trọng không?

Lượng thông tin khổng lồ về những thứ hoàn toàn vô nghĩa đã làm tê liệt nền văn hóa của chúng ta. Có một nhận thức đang lớn dần trong các thế hệ trẻ rằng việc sở hữu và tích trữ quần áo và xe cộ đã thậm chí không còn hấp dẫn nữa. Nhưng bằng cách nào đó tâm trí của con người luôn phản kháng và muốn thử xem mọi thứ có tự tan biến đi không, tiếp tục chờ đợi trong lúc vẫn sống như cũ. Bởi vậy sự dừng lại đột ngột của tất cả những thứ này (tạo ra bởi con virus) sẽ tước quyền quyết định khỏi tay chúng ta, và sẽ kéo mọi thứ xuống một nhịp độ chậm hơn, và khá đáng sợ lúc ban đầu. Chúng ta đã không còn quen với việc làm mà không vội, chờ đợi câu trả lời, tìm kiếm các giải pháp và tự sản xuất trong sân sau nhà mình. Khả năng ứng biến và sáng tạo sẽ là những tài sản quý giá nhất.

Không nhiều người hiểu được điều gì đang xảy ra với thế giới và nền kinh tế của chúng ta hiện nay. Thường thì trong các công ty, có thể lên tới 90 phần trăm lượng hàng hóa là made in China bằng các nguyên liệu chiết xuất từ dầu hỏa như nhựa hoặc polyester. Chúng ta sẽ sớm thấy các kệ hàng hết sạch giày, điện thoại, quần áo, thậm chí kem đánh răng. Chúng ta sẽ thiếu vật tư y tế và sẽ chứng kiến sự ngừng sản xuất của các thể loại quà lưu niệm xấu xí và các túi quà vô dụng.

Chúng ta sẽ có trong tay một trang giấy trắng cho một khởi đầu mới bởi vì rất nhiều các công ty và tiền sẽ bị xóa sổ trong quá trình hãm phanh này. Tái định hướng và khởi động lại sẽ cần rất nhiều sự thấu suốt và táo bạo để xây dựng một nền kinh tế mới với những giá trị mới, cùng các giải pháp mới cho sản xuất, giao thông, phân phối và bán lẻ.

Cái giá thực sự của việc đóng cửa ở Ý và Nhật Bản, cũng như Hàn Quốc và Trung Quốc, sẽ dẫn đến một đợt suy thoái toàn cầu ở mức độ chưa từng có. Đây không phải là một cuộc khủng hoảng tài chính mà là một cuộc khủng hoảng ngừng trệ (a disruption crisis). Người ta dừng việc di chuyển, dừng việc ra ngoài, dừng việc tiêu dùng, dừng đi nghỉ mát, dừng đến các sự kiện văn hóa, thậm chí dừng đến nhà thờ!

Không may là trong thảm họa này, không có thuốc chữa tức thời. Chúng ta sẽ phải nhặt lên những phần sót lại và tái tạo mọi thứ từ đầu khi chúng ta kiểm soát được con virus. Và đây là chỗ mà tôi thấy có hy vọng: một hệ thống mới tốt hơn, được cài đặt với nhiều sự tôn trọng hơn đối với sức lao động và điều kiện sống của con người. Rốt cuộc, chúng ta sẽ bị buộc phải làm điều mà nhẽ ra chúng ta đã phải làm ngay từ đầu.

Ngay bây giờ chúng ta đang chứng kiến việc đóng cửa lần lượt của các quốc gia. Khí hậu ấm hơn của bán cầu Nam có vẻ là một lợi thế nhưng chúng ta vẫn chưa chắc chắn về điều đó. Chúng ta sẽ phải chấp nhận việc sống với ít nhu cầu hơn, ít hàng mới hơn, ít newsletters và pop-ups hơn. Chúng ta sẽ phải bỏ bớt đi các thói quen cũ như thể chúng ta đang cai nghiện vậy. Chẳng hạn như ngưng hẳn việc shopping.

Có vẻ như chúng ta đang bước vào một thời kỳ cách ly tiêu dùng (quarantine of consumption) nơi chúng ta sẽ phải học cách hài lòng với một cái váy giản đơn, tìm lại những sở thích cũ, đọc một cuốn sách ta đã lãng quên hoặc nấu một bữa thịnh soạn để làm cuộc đời đẹp hơn. Virus sẽ gây ảnh hưởng lên văn hóa và mang tính quyết định trong việc xây dựng một thế giới mới hoàn toàn khác biệt.

Những hình ảnh gần đây về khí quyển tại Trung Quốc cho thấy hai tháng ngừng sản xuất đã làm sạch bầu trời và cho phép người dân được hít thở trở lại. Điều này có nghĩa là virus đã chứng minh rằng việc chậm lại và đóng cửa có thể tạo ra một môi trường tốt hơn, vốn chắc chắn có thể nhìn thấy ở quy mô lớn. Nếu chúng ta bao gồm cả việc di chuyển bằng đường thủy và đường hàng không, di chuyển dành cho các kỳ nghỉ và các chuyến công tác, sự làm sạch sẽ rất đáng kể.

Bởi vậy, nếu chúng ta khôn ngoan – vốn, đáng buồn thay, giờ đây chúng ta đã biết là không phải thế – chúng ta sẽ bắt đầu lại từ đầu với các luật lệ mới, cho phép các quốc gia trở lại với những giá trị và kỹ năng riêng của mình, mang đến nền công-nghiệp-tại-nhà (cottage industries) vốn sẽ có thể phát triển và nở rộ thành một thế kỷ của nghệ-thuật-và-thủ-công, nơi mà lao động thủ công được tôn vinh hơn tất cả những điều khác.

“